Ultra HD z satelity w praktyce

dodano: 2014-11-14 14:11 | aktualizacja: 2014-11-17 16:00
autor: Janusz Sulisz/Konrad Dąbek | źródło: SAT Kurier 11/2014

Chyba wszyscy już wiedzą, jak wspaniałe mają być obrazy w najwyższych rozdzielczościach 4K (Ultra HD) i 8K. W sprzedaży w Polsce pojawiły się telewizory Ultra HD, których ceny niestety są stanowczo zawyżone. Na szczęście Polacy z dystansem podchodzą do tego tematu i chyba mają rację. Lepiej poczekać, bo to tak jak z samochodami - nowości zwykle są niedopracowane i mają wady wieku niemowlęcego. Owszem, Ultra HD jest nieuniknione, także w Polsce, a telewizory 4K na pewno potanieją. Postanowiliśmy przekazać relację z naszych redakcyjnych przygód z Ultra HD. Chcemy uświadomić w kilku kwestiach zarówno potencjalnych nabywców, jak i producentów sprzętu z logo Ultra HD.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Redakcyjne testy

Od jakiegoś czasu w redakcji magazynu SAT Kurier próbowaliśmy testować odbiór z satelity promocyjnych filmów w Ultra HD (4K). Nie było to jednak takie proste, bo nadal na rynku brakuje zewnętrznych odbiorników satelitarnych Ultra HD oraz opóźniono wydanie specyfikacji dla nowego standardu kompresji (H.265/HEVC) na potrzeby producentów. Próbowaliśmy więc na karcie DVB-S2 do komputera, przy okazji zauważając problemy, które okazały się bardzo pomocne przy wyborze telewizora 4K. Pierwsze eksperymenty z odbiorem UHD z kodekiem HEVC przeprowadziliśmy jeszcze w połowie 2013 roku, a wnioski zebraliśmy i opublikowaliśmy w wydaniu 11/2013 magazynu SAT Kurier (s. 22/24/26-27) - zobacz jako e-wydanie. Jednak oglądanie na komputerze nie jest tak wygodne jak na telewizorze, więc czas było przejść o poziom wyżej.

Ultra HD na SAT KRAK 2014

Z okazji wystawy telewizji cyfrowej SAT KRAK 2014 chcieliśmy zrobić pokaz promo UHD z satelitów ASTRA - 19,2°E lub Eutelsat HOT BIRD - 13°E. Ostatecznie się udało, bo temat podjął główny sponsor wystawy - SES (ASTRA).

Prezentacja Ultra HD z satelity ASTRA 19,2°E na wystawie SAT KRAK 2014

W pierwszej kolejności rozpoczęliśmy poszukiwania partnerów wśród producentów telewizorów 4K. I tu pojawiły się pierwsze problemy, bo żaden z wielkiej piątki (Samsung, LG, Sony, Panasonic, Sharp) nie zareagował na nasze zapytania. Okazało się, że ważniejsze były pokazy UHD w McDonald’s, który przecież sprzedażą 4K nie będzie się zajmował, albo prezentacje w innych dziwnych miejscach, zwykle na bazie wcześniej nagranych materiałów UHD (bo to przecież najprostsze).

Pokaz live UHD okazuje się bardzo ryzykowny. Dopiero tuż przed wystawą dowiedzieliśmy się, dlaczego tak jest. Po wielkich zachodach i w ostatnim momencie to LG zgodziło się przysłać do nas 55-calowy telewizor UHD, który miał spełniać nasze wymagania co do odbioru testowego kanału w kompresji HEVC w DVB-S2 z satelity ASTRA. Na dzień przed zapowiadanym pokazem na wystawie w Krakowie okazało się, że był to telewizor tzw. przedprodukcyjny, czyli taki testowy nim rozpoczęła się sprzedaż. Efekt był taki, że nie udało się odebrać żadnego kanału w HEVC, ani z ASTRY, ani z HOT BIRD-a, ani też z Hispasata 30°W czy Eutelsata 10°E. Nie pomogło ściąganie po sieci najnowszego oprogramowania - telewizor LG 4K miał wewnątrz taką elektronikę, która nie chciała współpracować z nowym software’em. Mimo to należy podziękować LG, że miało odwagę poważnie przetestować UHD w naszym satkurierowym dziale R&D, który widać ma większe doświadczenie niż „znawcy” tematu odświeżania i jakości obrazu. Dlatego pomożemy LG nie tylko w UHD, ale także przy testach modułów CI z kartami, bo redakcja ma ich troszkę do dyspozycji, a producenci niekoniecznie.

Diabeł tkwi w szczegółach

Przy okazji, wraz z próbami pozyskania TV, analizowaliśmy wszystkie prowadzone transmisje w HEVC pod kątem technicznym, odkrywając istotne szczegóły. Najistotniejszym jest to, że HEVC HEVC-owi nierówny. HEVC nadal się rozwija, do tej pory nastąpiła standaryzacja pierwszej wersji HEVC z trzema profilami emisji, natomiast w drodze jest wersja druga dodająca kolejne... 21 profili. Głównie będą one poszerzać możliwości HEVC o kodowanie obrazu do zastosowań studyjnych i profesjonalnych, ale nie można wykluczyć ich użycia do zwykłych transmisji.

Już teraz w HEVC w wersji 1 w testach na satelicie stosowane są dwa z profili. Na teście na satelicie Hispasat 1E (30°W) transmisja jest prowadzona w HEVC w profilu Main 8bit (oraz dodatkowo jest tam test w UHD z kompresją MPEG-4), tymczasem na 19,2°E i 13°E testy są w HEVC w profilu Main 10 (10-bitowa głębia koloru). I już to sprawia różnicę choćby na komputerze, gdzie okazało się, że o ile profil Main może być dekodowany sprzętowo przez kartę graficzną (GPU), o tyle w przypadku Main 10 ta sztuka się już nie udaje, a całe obciążenie trafia na procesor komputera (CPU).

Tu odniesiemy się do wstępu - to kolejny powód, dla którego być może warto poczekać z zakupem - można powiedzieć, że jest wysoce prawdopodobne, iż obecnie sprzedawane TV nie będą dekodować profili drugiej wersji HEVC. Niech komuś przyjdzie do głowy tak nadawać, to nagle TV rzekomo HEVC wspierający - nie poradzi sobie. Producenci zastrzegają z góry, że sprzedawane TV działają na to, co jest nadawane i standaryzowane teraz, a przyszłości w kwestii kodowania obrazu nie przewidzi nawet Wróżbita Maciej!

Oczywiście trudno dziwić się producentom TV - nie można dodać obsługi standardu, jeśli ten jeszcze nie istnieje - w związku z tym nie można im nic zarzucić. Trzeba mieć na uwadze, że pierwsze telewizory Ultra HD w ogóle nie obsługiwały HEVC, gdyż najpierw zapowiadało się, że Ultra HD będzie nadawane z kodekiem MPEG-4. Teraz już wiadomo, że na potrzeby Ultra HD opracowano coś wydajniejszego i nadawcy z pewnością pójdą w tym kierunku, zatem kto bardzo się pośpieszył i kupił TV jeszcze z Ultra HDTV, ale bez HEVC - obecnych testów nie podejrzy.

Zakup telewizora Ultra HD

Wracając do poszukiwania TV na wystawę SAT KRAK 2014 - nie było wyjścia! Trzeba było zaryzykować i pojechać do dużego sklepu RTV, by po prostu kupić jakiś telewizor 4K. Na początek wybraliśmy sklepy najbardziej znane - Media Markt/Saturn oraz RTV-AGD w Krakowie, bo tam najłatwiej było można znaleźć telewizory UHD kilku różnych marek, o różnych przekątnych ekranu. Mieliśmy nadzieję, że szybko i bezproblemowo kupimy telewizor 4K, nieduży i niedrogi, ale dający dobry efekt na pokazie UHD w dniach 2-3.10.2014.

Jakież było nasze zdziwienie, gdy w trzech sklepach RTV nie sposób było sprawdzić odbioru z satelity (jakiegokolwiek), bo w ramach sztucznych oszczędności sklepy RTV nie mają zainstalowanych anten satelitarnych(!), a często sprzedają też oferty platform. To skandaliczna sprawa, a Wam, drodzy Czytelnicy, radzimy pytać w sklepach, czy mają anteny do sprawdzenia - nie kupujcie kota w worku! Część tych sklepów jeszcze żyje tematem DVB-T, więc mają tylko anteny naziemne - satelitarnych brak - szkoda, ale to je praktycznie dyskwalifikuje. W 2014 roku ponownie okazało się, że bez pomocy anteny satelitarnej - z naziemnych multipleksów jeszcze długo w Polsce nie będzie emisji Ultra HD w HEVC, więc telewizorów UHD w zasadzie można by nie kupować. Dziwi zatem postępowanie producentów telewizorów, którzy kompletnie nie dbają o to, w jaki sposób sprzedawane są telewizory UHD. Prawda jest taka, że nie są podawane faktyczne parametry i możliwości, czego nawet nie można uzyskać od sprzedawców. Na pytanie, czy wiedzą, który z tych telewizorów UHD odbierze z satelity testy 4K w HEVC, nikt nie umiał nic powiedzieć, co de facto zniechęca do zakupu.

Ba, często trudno jakieś rzeczowe informacje uzyskać nawet i od samych producentów (także na ich własnych infoliniach!), a na stronach internetowych nieścisłość goni nieścisłość, by na końcu małą czcionką dodać, że „Wygląd oraz specyfikacja techniczna może ulec zmianie”. Czyli równie dobrze można by napisać, że TV robi tosty, pranie i może posłużyć za paralotnię, w końcu w sumie przecież zawsze mogło się zmienić na produkcji...

Znaleźliśmy szybko banalny sposób na sprawdzenie telewizorów UHD pod kątem odbioru w HEVC, dający może nie 100% pewności, ale przynajmniej 95%. Nagraliśmy na pamięć USB tzw. stream z satelitów ASTRA (nieco „trudniejszy”, o czym później) i Eutelsat HOT BIRD (nieco „łatwiejszy”), a następnie pojechaliśmy do tych samych sklepów. Z podłączeniem pamięci USB 3.0 (ważna jest kwestia prędkości pamięci z uwagi na wysoką przepływność bitową wideo) już nie było problemów - wystarczyło powiedzieć „kupię telewizor, jeśli mi to z pamięci odtworzy”. Taki test przeprowadzono na prawie wszystkich dostępnych w tych sklepach telewizorach UHD następujących firm: LG, Panasonic, Samsung, SONY. Test prawdy przeszły trzy różne telewizory 4K Samsunga, w tym OLED 4K. Poradził sobie Panasonic UHD, ale z niemałym trudem. LG miał problemy z streamem z ASTRY - lepiej było z HOT BIRD-em. Telewizor Sony 4K, który był w sklepie, niestety nie odtworzył nic. Okazało się później, że Sony nie odtwarza z USB transport streamu (TS). Byliśmy mocno zaskoczeni, bo znamy dbałość tej marki o jakość. I bądź tu mądry i pewny, że któryś z nich poradzi sobie z odbiorem z satelity następnego dnia? Poza tym Panasonic i Sony jakby odpadły z powodu cen ich telewizorów 4K, które są zdecydowanie zbyt wysokie. Czy Japończycy myślą, że my Polacy nie umiemy liczyć? Koreański LG miał problem z odtworzeniem sygnału z ASTRY, więc padło na Samsungi, które w tej dziedzinie były bezkonkurencyjne, a - jak pisałem - nie było czasu na dalsze rozważania. Samsunga OLED 4K odrzuciliśmy z powodu ceny, która też jest „z sufitu”. Do wyboru zostały dwa modele 6900 i 7500 z różnymi wielkościami paneli. Na SAT KRAK 2014 ostatecznie był Samsung UE48HU7500L.

Redakcja SAT Kurier w pełni gotowa na UHD

Mamy więc w redakcji SAT Kuriera w Krakowie ten telewizor UHD i klienci mogą z bliska sprawdzić, że odbiór 4K z satelity to nie mrzonka. Co więcej takie testy prowadzimy non stop, bo producenci telewizorów i tak sobie z tym nie poradzą. Wynika to z prostego faktu. Różni nadawcy i operatorzy korzystają z dziwnych satelitów, a to 10°E, a to 30°W, albo 36°E z polaryzacją kołową. I już widzę inżynierów jakiegokolwiek producenta, którzy mają odpowiedniej wielkości antenę satelitarną, najlepiej obrotową, albo konwerter... kołowy do odbioru rosyjskich testów UHD z 36°E. My mamy do dyspozycji 9 anten satelitarnych, w tym dwie obrotowe 1,3 m i 2,0 m. Tylko od czasu wystawy SAT KRAK 2014 przybyło 2-3 nowe testy transmisji satelitarnych w HEVC, w tym jeden bardzo ciekawy, bo emisja kanału HD w HEVC.

Zrzut ekranowy z kanału demonstracyjnego SES/ASTRA z 19,2°E

HEVC może być użyty nie tylko do kodowania obrazu Ultra HD, ale także zwykłego HD, a nawet SD, zapewniając lepszą jakość przy niższym zapotrzebowaniu na pojemność pasma. Z pewnością kwestią czasu jest zastosowanie HEVC także do niższych rozdzielczości wideo. Pojawiła się też transmisja testu UHD/HEVC od Eutelsata z satelity na pozycji 36°E w polaryzacji L/R. Wszystko niekodowane (FTA).

Na co uważać?

Wracając do tematu przyszłości UHD, należy dodać, że po SAT KRAK 2014 pokazy Ultra HD nagle zaczęto klonować w Polsce i całej Europie Środkowej. A to Eutelsat na PIKE, a to SES (ASTRA) w ambasadzie Luksemburga w Warszawie, a to SES (ASTRA) na wystawie EEBC w Kijowie.

Ciekawostką jest to, że za każdym razem nie jest tak łatwo już przy testach, a co dopiero przy regularnej transmisji. Przykładem niech będzie zakrzywiony 55” Samsung 4K, który musiał mieć przylepioną na rzepach za telewizorem „tajemniczą, czarną skrzyneczkę”. Była ona „przystawką”, czyli zewnętrznym satelitarnym odbiornikiem HEVC, z którego podawano sygnał po HDMI do jakże drogiego „kurwoleta” (od słowa Curved OLED), jak w slangu nazywają go sprzedawcy w sklepach RTV.
Okazuje się, że trzeba mocno uważać na to, aby nie kupić przysłowiowego złomu 4K. Nie dajcie się nabierać na darmowe filmy 4K na dołączonej płycie czy dysku - raz obejrzycie i co dalej?

Przykładem niech będzie jeden z telewizorów UHD (mniejsza o markę, bo szkoda się znęcać), który dopiero po jakimś czasie oglądania miał problem z odbiorem HEVC z satelity - po dłuższym czasie elementy elektroniczne po prostu bardzo się nagrzewały. Telewizor ten nie radził sobie z 4K - obraz mroziło i trzeba było go wyłączyć, bo nie było możliwości przełączenia na zwykły kanał HD. Innym problemem jest to, że telewizor 4K odbiera z satelity promo UHD, ale tylko w opcji: Francja. Przy wyborze naszego kraju: Polska - brak odbioru UHD z satelity. I niby skąd użytkownik może o tym wiedzieć? Można się wkurzyć, gdy wydało się ponad 5000 zł. Podobno Francja dlatego, że u nas jeszcze raczkujemy z UHD, m.in w DVB-T, więc producent testuje UHD z satelity we... Francji. Najwyraźniej to, że z satelity HOT BIRD francuskiego operatora Eutelsat korzystają przecież i tak odbiorcy polskich platform cyfrowych nie ma znaczenia...

Czy Polacy są gorsi, bo nie ma u nas testów HEVC w DVB-T? Nie chcę tu pisać już o tym, że tunery satelitarne w telewizorach często są tak niedopracowane, że nie można wybrać w menu odpowiednich parametrów przekazu (FEC, DVB-S2/8PSK i inne), a automatyka nie działa. Fatalnie, gdy nie można dowolnie wybrać satelity, np. 36°E lub na stale wpisano częstotliwości z danego satelity. Fakt, że tunery satelitarne w telewizorach nowej generacji są już coraz lepsze, ale do tych linuksowych czy dedykowanych dekoderów platform im daleko.

Dlatego śmieszą mnie kolejne, „mądre” testy telewizorów UHD - głównie w sieci, w których tester, niby fachowiec - nawet nie raczył zauważyć tematu HEVC i odbioru satelitarnego 4K, a to przecież przyszłość. Jaki jest sens pisania o częstotliwości odświeżania, kolorach i supertechnologiach, skoro telewizor 4K ma mieć problem z odbiorem UHD w przyszłości? Oczywiście także jest to ważne, ale cóż mi przyjdzie z informacji, iż mam „tysiące Hertzów”, skoro na tych „tysiącach Hertzów” zobaczę tylko komunikat w stylu „nieobsługiwany kodek wideo” lub „niewspierana rozdzielczość”?

Tekst pochodzi z listopadowego wydania magazynu SAT Kurier w 2014 roku, gdzie dodatkowo zamieszczono wykaz transmisji Ultra HD dostępnych drogą satelitarną oraz szereg zrzutów ekranowych.

Zachęcamy do zakupu najnowszego wydania SAT Kuriera, w którym oprócz poradnika „Ultra HD z satelity w praktyce” można znaleźć m.in. następujące artykuły:
- Raport Czytelnika: Odbiór ASTRY 2A/2F
- Kolejne miasta w zasięgu DAB+
- Podróże z anteną: Kanada
a także opisy nowości produktowych, test miernika Dreamsky Trio TSC-90, test TBS MOI+ Streaming Box, wykazy polskich platform satelitarnych, wykazy kanałów FTA z ASTRY (19,2°E) i HOT BIRD-a (13°E), wykazy MPEG z całej orbity (75°E-45°W) i inne.

Zachęcamy również do zamówienia abonamentu SAT Kuriera na 2015 rok w cenie 89 zł za 10 wydań.

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.