Zamek Lipowiec - był tam Sobieski przed bitwą pod Wiedniem [wideo]

dodano: 2019-06-14 12:05 | aktualizacja: 2019-10-28 17:58
autor: Janusz Sulisz | źródło: podroze.satkurier.pl

Zamek Lipowiec to ruiny niegdyś potężnego, gotyckiego zamku biskupów krakowskich we wsi Wygiełzów w gminie Babice (pow. chrzanowski w woj. małopolskim). Zamek leży na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w systemie tzw. Orlich Gniazd. 17 sierpnia 1683 r. zamek odwiedził król Jan III Sobieski, który udawał się wówczas na odsiecz wiedeńską razem z 27 tys. armią i 25 chorągwiami husarii. Pod zamkiem oddziały Sobieskiego rozbiły swój obóz, podczas gdy sam król przebywał w Krakowie i tylko przejechał przez te okolice.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Zamek Lipowiec jest zlokalizowany (50° 4' 37" N, 19° 26' 41" E) na wapiennym wzgórzu (362 m n.p.m.) o tej samej nazwie, będącym częścią Garbu Tenczyńskiego, na terenie rezerwatu przyrody „Lipowiec”.

Tablica na 300. rocznicę odsieczy wiedeńskiej, przy wejściu na zamek

Z wieży zamku Lipowiec rozpościera się piękny widok na miejscowość Babice, a przy dobrej widzialności na horyzoncie wyłaniają się Karpaty. Dobrze widoczna jest m.in. Babia Góra.

Dojazd do zamku Lipowiec:

Istnieje rowerowo-pieszy szlak czarny „Dwa zamczyska” o długości 18 km łączący zamek Lipowiec z zamkiem Tenczyn w Rudnie.

Google musi znacząco poprawić swoją nawigację, bo źle prowadzi swoich użytkowników do tego zamku - można trafić do rezerwatu w lesie lub na prywatną posesję - sam miałem taką przyjemność i było widać, że prywatny właściciel miał już nie jedną próbę wjechania na jego posesję.

Jeden z serwisów internetowych śmiało i dosadnie opisał zamek w Lipowcu:

- Niezwykły konflikt „biskupa-germanizatora" z przyszłym królem Polski, więzienie i poprawczak dla duchownych czy główna kwatera Szwedów podczas potopu to tylko niektóre z epizodów, przez które przeszła ta wyjątkowa warownia.

Wejście na zamek Lipowiec przez drewniany most

Troszkę historii:

Trzeba wiedzieć, że od wieków istniał w okolicy Lipowca szlak będący odgałęzieniem szlaku św. Jakuba Via Regia z Kijowa przez Bochnię do Krakowa i dalej na zachód do Zgorzelca aż do Santiago de Compostela. Ten szlak tzw. śląsko-morawski był używany do pędzenia bydła ze wschodu na targi m.in. w Oświęcimiu i na Morawach.

Prawdopodobnie już w IX w. istniała tu drewniana warownia zwana Lipową, potem pełniła funkcję strażniczą szlaku istniejącego od wieków między Małopolską i Śląskiem.

Brama wjazdowa na dziedziniec na podzamczu

W 1238 r. należący do tego rodu kasztelan krakowski, Klemens z Ruszczy, przekazał drewniany gród z otaczającą go posiadłością klasztorowi Benedyktynek w Staniątkach pod Krakowem. Pierwsze pisemne potwierdzenie istnienia zamku Lipowiec pochodzą z XIII w. - źródłem są dzieła samego Jana Długosza.

Potem pod koniec XIII w. na miejscu drewnianego zamku wybudowanego przez biskupa Jana Prandota wzniesiono murowany zamek już pod wodzą biskupa Jana Muskaty. Niestety działania Muskaty nie przyniosły Polsce niczego dobrego. Historycy nie szczędzą słów krytyki, w których opisują biskupa jako bezwzględnego wroga polskości. Nazywany jest przez nich „wrogiem zaciętym księcia i narodu polskiego”, „biskupem - germanizatorem”, „renegatem” czy „nieoficjalnym przywódcą politycznym krakowskich Niemców” oraz „nieprzejednanym wrogiem Łokietka i polskości”.

Jan Muskata (obecnie uznawany za czarny charakter w historii Polski) za wszelką cenę dążył do zjednoczenia Polski z będącym pod silnym niemieckim wpływem królestwem Czech. Przypomnieć tu warto, że Muskata przyczynił się do osadzenia na tronie Polski czeskiego króla Wacława II z dynastii Przemyślidów, który wcześniej był jedynie księciem krakowskim. W 1300 r. Muskata wziął udział w zbrojnej wyprawie przeciw Łokietkowi, która zakończyła się wygnaniem go z Polski oraz koronacją czeskiego władcy. Wacław II podejmował natomiast decyzje polityczne z odległej Pragi, pozostawiając Muskacie dużą swobodę działania, co było biskupowi jak najbardziej na rękę. Za panowania Wacława II biskup Muskata pełnił funkcję starosty, czyli królewskiego namiestnika na ziemiach krakowskich i sandomierskich. Dopuszczał się wielu czynów niegodnych biskupowi. Lista jego występków była naprawdę długa, m.in. zlecał egzekucje przeciwników politycznych, palił i grabił wsie oraz miasta włącznie z kościołami, jeśli tylko zarządzane były przez księży wspierających Łokietka.

Mury od strony wewnętrznej przy bramie do zamku

Władysław Łokietek w 1309 r., mimo wcześniejsze ugody, podjął decyzję o wygnaniu biskupa Muskaty z Krakowa. Na wygnaniu ukrywał się m.in. na zamku Lipowiec, skąd próbował stawiać opór wojskom Łokietka. Pod wpływem papieskich nacisków pozwolono na jego powrót do Krakowa, gdzie miał pełnić swoje biskupie obowiązki. Jego działalność nie była już jednak tak aktywna. Ostatecznym ciosem, będącym jednocześnie symboliczną klęską jego wcześniejszych działań, była koronacja Władysława Łokietka na króla Polski, która odbyła się 20 stycznia 1320 r. Symbolika była tak mocna, że dwa tygodnie po koronacji Łokietka biskup Muskata zmarł. Taka zakończyła się historia negatywna związana z zamkiem w Lipowcu.

Dopiero w 1430 r. w Lipowcu rezyduje biskup Zbigniew Oleśnicki, który wraz z biskupem Wojciechem Jastrzębcem przebudowuje twierdzę i nadaje jej wygląd zbliżony do obecnego. Kamienne tarcze ich z herbami obu biskupów tablice z ich herbami – Jastrzębiec i Dębno - wmurowano w jedną ze ścian dziedzińca, gdzie znajdują się do dzisiaj.