100. rocznica podpisania „Traktatu Ryskiego” w TVP

dodano: 2021-03-18 07:15
autor: Łukasz Knapik | źródło: TVP

W czwartek, 18 marca br. przypada 100. rocznica podpisania „Traktatu Ryskiego”. Z tej okazji kanał TVP Historia przygotował kilka programów na ten temat, takich jak „Sto lat temu podpisano Traktat Ryski”, „Traktat Ryski”, „Rozróby u Kuby” i „Spór o historię: Traktat Ryski”.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

18 marca 1921 roku w Rydze podpisany został traktat pokojowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Rosyjską Socjalistyczną Republiką Rad, Białoruską Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad. Kończył on nigdy niewypowiedzianą wojnę polsko-bolszewicką, toczącą się w latach 1919-1920.

Podpisując traktat Polska uznała sowiecką Rosję, Białoruś i Ukrainę. Ustalono przebieg granic między państwami konfliktu. Przyjęty dokument regulował kwestie polityczno-prawne, kulturalne i majątkowe. Określał też zasady repatriacji ludności. Ustanawiał ochronę praw Polaków w Rosji, Białorusi i na Ukrainie. Mówił również o ochronie praw Rosjan, Ukraińców i Białorusinów w Polsce.

Traktat nie dawał jednak Polsce żadnych możliwości sprawdzania, czy prawa Polaków są respektowane. Polska otrzymać miała otrzymać za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej w czasie rozbiorów rekompensatę w wysokości 30 milionów rubli w złocie. Do Polski miały powrócić m.in. zagrabione podczas rozbiorów dzieła sztuki, sztandary, broń i biblioteki. Rosjanie zobowiązali się także do zwrotu zagrabionych w latach 1914-1918 maszyn i taboru kolejowego. Wiele z tych postanowień nie zostało nigdy zrealizowanych.

Polacy mieli zagwarantować wolny tranzyt towarów między republikami sowieckimi a Austrią i Niemcami. Strony zrzekały się odszkodowań z tytułu kosztów wojny. W maju 1921 roku nastąpiła wymiana dokumentów ratyfikacyjnych i traktat zaczął obowiązywać.

Dziś, podobnie jak bezpośrednio po podpisaniu traktatu, jego oceny są rozbieżne. Dla jednych był on porażką polskich elit politycznych, dla drugich zwycięstwem ich realizmu. Jedno jest pewne, granice które wyznaczył traktat przetrwały do 17 września 1939 roku lub - zdaniem części historyków - formalnie aż do zakończenia II wojny światowej.

W czwartek, 18 marca br. o godzinie 18:25 kanał TVP Historia zaprasza na debatę „Sto lat temu podpisano Traktat Ryski”, w której udział wezmą Marek Kornat, Mariusz Wołos, Janusz Odziemkowski oraz Mariusz Olczak. Debatę poprowadzi Piotr Gursztyn. Ponadto tego samego dnia wyemitowane zostaną - o godzinie 16:10 reportaż Elżbiety Szumiec poświęcony traktatowi („Traktat Ryski”) oraz rozmowa w programie „Rozróby u Kuby” o godzinie 22:40. Dodajmy, iż w środę, 17 marca br. stacja pokazała ponadto program „Spór o historię: Traktat Ryski” (więcej tutaj).

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.