Opłata reprograficzna ma objąć także dekodery

dodano: 2021-05-07 15:57 | aktualizacja: 2021-05-07 16:30
autor: Jerzy Kruczek | źródło: Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu/satkurier.pl

Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu skierowało do konsultacji międzyresortowych i publicznych projekt Ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego. Ustawa ma na celu zapewnienie najsłabiej zarabiającym twórcom minimum bezpieczeństwa socjalnego w postaci dostępu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Koszty projektowanych rozwiązań mają być finansowane z wpływów z tzw. opłaty reprograficznej i opłaty od czystych nośników (tzw. rekompensata na rzecz uczciwej kultury) uiszczanej przez producentów i importerów sprzętu elektronicznego, w tym telewizorów, komputerów czy nawet dekoderów.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Jak informuje Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego jest odpowiedzią na szereg postulatów zgłaszanych od wielu lat przez środowisko artystyczne. To próba wdrożenia rozwiązań odpowiadających na najpilniejsze potrzeby artystów w Polsce. 60 proc. z nich znajduje się w trudnym położeniu (zarobki poniżej średniej krajowej), zaś 30 proc. w bardzo trudnym (zarobki poniżej płacy minimalnej, przy konieczności samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne). Tylko niecałe 7 proc. artystów można zaliczyć do osób względnie zamożnych. Ponadto większość, bo aż 54 proc. twórców pracuje w ramach umowy o dzieło, 30 proc. pracuje bez żadnej umowy, a jedynie ok. 14 proc. może liczyć na umowę o pracę na czas nieokreślony.

Niestabilność zatrudnienia i niskie zarobki powodują, że artyści w Polsce żyją poza systemem ubezpieczeń społecznych. Około połowa artystów nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Twórców nie stać na odprowadzanie składek emerytalnych, przez co po osiągnięciu wieku emerytalnego nie przysługuje im emerytura.

Założenia projektu ustawy

Celem Ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego jest ucywilizowanie warunków pracy artystycznej. Zapewnia najniżej zarabiającym twórcom minimum bezpieczeństwa socjalnego w postaci łatwiejszego dostępu do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Każdej osobie profesjonalnie wykonującej działalność artystyczną (żyjącej z działalności artystycznej), która potwierdzi, że ma udokumentowany dorobek artystyczny lub jest absolwentem studiów drugiego stopnia uczelni artystycznej, przysługiwać będą określone w ustawie uprawnienia, w tym możliwość uzyskania wsparcia w okresach braku lub znacznego obniżenia dochodów.

Artyści będą mogli potwierdzić uprawnienia wskazując dorobek artystyczny poświadczony przez wybrane przez siebie stowarzyszenie artystyczne lub związek twórczy reprezentatywne dla swojego zawodu. Absolwenci uczelni artystycznych przez 5 lat od ich ukończenia będą mogli zamiast dorobku przedłożyć dyplom ukończenia uczelni. Instytucją zarządzającą procesem będzie Polska Izba Artystów – nowoczesny podmiot łączący cechy instytucji publicznej i samorządu środowisk artystycznych: aż 14 z 21 członków Rady Izby to reprezentanci organizacji artystycznych wybierani w wyborach środowiskowych.

Potwierdzenie uprawnień nie będzie jednak obowiązkowe i nie warunkuje działalności artystycznej – ani amatorskiej ani zawodowej. Jedyną konsekwencją niepotwierdzenia będzie brak możliwości skorzystania ze wsparcia, które oferuje ustawa.

Finansowanie systemu obciąży producentów i importerów sprzętu elektronicznego

W zamierzeniu projektodawców koszty tworzonego systemu bezpośrednio nie obciążą podatnika (nie będą co do zasady finansowane z budżetu państwa). Będą one pokrywane w pierwszej kolejności z części wpływów z tzw. opłaty reprograficznej i opłaty od czystych nośników pobieranej od większej liczby urządzeń niż obecnie (w szczególności od urządzeń nowoczesnych), m.in. komputerów, tabletów, pamięci elektronicznych oraz dysków twardych.

Jak informuje Ministerstwo, takie rozwiązania są obecnie stosowane w większości krajów europejskich. Część wpływów z opłaty będzie nadal przekazywana artystom za pośrednictwem Organizacji Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi, a część zasili – tworzony ustawą – Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych, którego głównym celem jest finansowanie dopłat do ubezpieczeń społecznych artystów o najniższych dochodach.

Opłata reprograficzna, funkcjonująca w Polsce od 1994 r., nie jest podatkiem, ponieważ wpływy z niej nie zasilają i nie będą zasilać budżetu państwa ani samorządów terytorialnych. Jest formą zryczałtowanej jednorazowej rekompensaty oddawanej artystom przez producentów i importerów sprzętu elektronicznego umożliwiającego tzw. dozwolony użytek osobisty (tj. korzystanie na własne potrzeby z rozpowszechnionego już chronionego utworu), co znacząco zwiększa popyt na urządzenia elektroniczne. Opłata zazwyczaj pobierana jest od urządzeń służących do kopiowania i odtwarzania muzyki, filmów, obrazów i tekstów, m.in.: komputerów, tabletów, kopiarek, odtwarzaczy czy Smart TV, a także czystych nośników danych (płyt, dysków, pendrive’ów, kart pamięci, etc.). Należy się spodziewać, że w wyniku nałożenia opłaty na kolejne urządzenia, nieznacznie wzrosną ich ceny, czyli de facto opłata reprograficzna zostanie przeniesiona na konsumenta.

Jakie urządzenia i nośniki obejmie opłata reprograficzna?

Zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie typów urządzeń i nośników, od których pobiera się opłatę, i wysokości opłat, od 1 stycznia 2022 roku opłata reprograficzna wynosiłaby 4 proc. kwoty brutto należnej z tytułu pierwszej sprzedaży towaru dla następujących urządzeń i nośników:

Zestaw urządzeń audio lub audio-wideo z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Radio z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Odtwarzacz audio lub audio-wideo z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Inne urządzenie audio lub audio-wideo z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Komputer stacjonarny
Komputer przenośny (w tym laptop, netbook, notebook), tablet i podobne urządzenia
Nagrywarka CD, DVD, BluRay i podobne urządzenia
Telewizor z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Dekoder telewizji cyfrowej z funkcją nagrywania
Odtwarzacz wideo lub audio-wideo z funkcją nagrywania lub odtwarzania nośników zewnętrznych
Komputerowy nośnik pamięci masowej (dysk twardy, SSD i podobne nośniki)
Przenośny elektroniczny nośnik pamięci (pendrive, karta pamięci i podobne nośniki)
Zapisywalna płyta optyczna (płyta CD, DVD, BluRay i podobne nośniki)
Zapisywalny cyfrowy nośnik pamięci wideo (kaseta, taśma i podobne nośniki)
Maszyny skanujące albo kopiujące w ilości od 0 do 1 kopii albo skanów na minutę
Maszyny skanujące albo kopiujące w ilości od 2 do 99 kopii albo skanów na minutę