reklama
reklama
SAT Kurier logowanie X
  • Zaloguj
ODBLOKUJ-REKLAMY.jpg

Podróże z anteną - Split

dodano: 2021-06-01 17:37 | aktualizacja: 2023-02-17 22:06
autor: Janusz Sulisz | źródło: SAT Kurier 3-4/2021

Split Pisaliśmy wcześniej o Dubrowniku w Dalmacji i idąc dalej postanowiliśmy napisać o drugim największym pod względem ludności mieście Chorwacji (180 tys. mieszkańców) – Splicie nad Adriatykiem. Pewnie niewielu tak naprawdę zna Split, choć to miasto jest często odwiedzane przez Polaków w drodze na wyspy Hvar, Brac, na skróty do Włoch (Ankona) albo chociażby w czasie zeszłorocznych wyborów prezydenckich. Wtedy polski konsulat w tym mieście był chyba najbardziej obleganą placówką dyplomatyczną. Przy ul. Istarskiej w Splicie pojawił się tłum Polaków, a Chorwaci pytali, co się dzieje. Chorwackie media twierdziły, że kolejka do polskiego lokalu wyborczego miała kilkaset metrów. Mieszkańcy budynku, w którym znajduje się konsulat RP, wezwali policję, ale ta stwierdziła, że nie doszło do naruszenia porządku publicznego. To taki polski wątek z 2020 r. w Splicie już w czasach pandemii.

Split


Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Długo w średniowieczu Split cieszył się autonomią jako wolne miasto wśród dalmatyńskich miast-państw (w tym Dubrownika), będących w środku walki między Wenecją, Turcją i Chorwacją (w unii z Węgrami) o kontrolę nad nimi.

Co ciekawe, w 1242 r. do bram Splitu dotarł najazd Tatarów, ale miasto się obroniło i udzieliło schronienia pokonanemu królowi Węgier Beli IV.
W latach 1420-1797 Split należał do Wenecji. Później przeszedł w ręce cesarstwa Austro-Węgier, ale co interesujące językiem urzędowym był wtedy włoski, a potocznym chorwacki.

Pod koniec XVI w. zaraza zabiła 7 000 z 10 000 mieszkańców, po kolejnej epidemii w 1607 r. pozostało ich tylko 1400.

Od 1805 do 1813 r. Split, podobnie jak cała Dalmacja, znajdował się pod panowaniem napoleońskiej Francji. Pamięć o krótkotrwałych rządach Francuzów w Splicie to pierwsza, nowoczesna ulica, dziś Marmontova, nazwana na cześć francuskiego marszałka Augusta Marmonta i szczyt Marjan Telegrin.

Po I wojnie światowej w 1918 r. miasto znalazło się w granicach Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Dopiero 11 lat później Split włączono do Jugosławii, i co ciekawe wtedy pobliski Zadar, trafił do Włoch.

W czasie II wojny światowej miasto w 1941 r. zostało zaanektowane przez Włochy, a następnie wyzwolone przez partyzantów Tito po kapitulacji Włoch w 1943 r. Zaatakował je Wehrmacht. Wtedy 8 tys. włoskich żołnierzy z 15. Dywizji Piechoty Bergamo miało walczyć u boku jugosłowiańskich partyzantów przeciwko niemieckiej dywizji Waffen SS Prinz Eugen.
 
Wewnątrz Pałacu Dioklecjana nie brakuje artystów i rzymskich... legionistów

Kilka tygodni później partyzanci uciekli zostawiając Włochów samych, gdy Split został zdobyty przez Wehrmacht. Niemcy rozstrzelali wielu włoskich żołnierzy jako zdrajców, w tym trzech generałów (Policardi, Pelligra i Cigala Fulgosi). Z zemsty Niemcy zniszczyli wtedy ostatnie symbole włoskiego dziedzictwa w Splicie, w tym kilka weneckich lwów św. Marka. Hitler oddał Split marionetkowemu Niezależnemu Państwu Chorwackiemu.

W pierwszej połowie 1944 r. miało miejsce aż 21 bombardowań Splitu i jego okolic – zginęło ponad 450 osób. Bombardowania aliantów z 3 czerwca 1944 r. były szczególnie dotkliwe. O nieracjonalności alianckich bombardowań świadczy fakt, że od Firule do Meje, od Bačvice do Kopilicy, od Poljička cesta do zboczy Marjan, oszczędzono tylko kilka ulic. Zburzono 121 domów, a poważnie uszkodzono 217. Zginęło 227 niewinnych cywilów.

Co ciekawe katedra św. Duje (mauzoleum Dioklecjana) i romańska dzwonnica zostały w cudowny sposób oszczędzone. W tym samym czasie budynki o charakterze militarnym, które miały zostać zbombardowane, nie zostały trafione: żadna bomba nie trafiła np. w Fort Gripe (który dominuje w mieście).
 
Romańska dzwonnica katedry św. Duje

To też tragedia Splitu, że największych zniszczeń zabytkowego Splitu dokonały angielskie i amerykańskie bombowce, a nie Niemcy czy Włosi. 5 czerwca 1944 r., czyli jeszcze przed Powstaniem Warszawskim w sierpniu 1944 r., Split został ogłoszony przed Radio Londyn wolnym miastem. Ostatecznie partyzanci Tito zdobyli miasto dopiero 26 października 1944 r.

Po II wojnie światowej miasto zostało włączone do socjalistycznej Jugosławii, jako część republiki Chorwacja. Komuniści serbscy rządzili Dalmacją, a włoskich mieszkańców Splitu wypędzono. W socjalistycznej Jugosławii Split odnotował duży wzrost liczby ludności i wysoki wskaźnik uprzemysłowienia.

W 1991 r. Chorwacja odłączyła się od Jugosławii w trakcie chorwackiej wojny o niepodległość. W 1992 r. ostatnie okręty marynarki jugosłowiańskiej (serbskiej) opuściły port w Splicie, a chorwacka marynarka ma tam swój port wojenny w Lori. Pod koniec lipca 1995 r. w okolicach Splitu wybudowano „francusko-niemiecki szpital polowy”, który miał zapewnić wsparcie 12,5 tys. żołnierzy wielonarodowej jednostki szybkiego reagowania ONZ w celu ochrony UNPROFOR na górze Igman w pobliżu Sarajewa
 
Dzwonnica katedry św. Duje

Zabytki i ciekawe miejsca

Panoramiczny Split można zobaczyć bliżej z pierwszego punktu widokowego Marjan lub z oddalonej o 11 km starożytnej twierdzy Kliška, z której można zobaczyć cały Split i wody Splitu z wyspami.

Pałac Dioklecjana (chor. Dioklecijanova palača) to największy i najlepiej zachowany późnoantyczny pałac na świecie. Ściany wschodnie i zachodnie mają 216 m długości, południowe 181 m, a północne 175 m. W północnej części pałacu znajdowała się służba i wojsko, a od południa same komnaty cesarza. Istniał system wodociągowy, który doprowadzał wodę ze źródła rzeki Jadro – co ciekawe – jest używany do dziś.
 
Pałac Dioklecjana

Najnowsza z teorii głosi, że Pałac Dioklecjana nigdy nie był tylko miejscem odpoczynku cesarza, ale prawdziwą fabryką przetwarzania wełny. W 480 r. ostatni prawowity cesarz zachodniego cesarstwa rzymskiego Julia Nepos został otruty w pałacu w Splicie. Jego imię nosi jedna z ulic Splitu.

Dziś w kompleksie zachowały się mury oraz 4 bramy (Złota – Porta Aurea, Srebrna – Porta Argentea, Żelazna – Porta Ferrea i Mosiężna – Porta Aenea), mauzoleum cesarza (obecnie Katedra św. Domniusa), baszty narożne, Świątynia Jowisza lub Świątynia Wszystkich Bogów, centralny plac – Perystyl, a bezpośrednio na południe od Perystylu – Przedsionek.
 
Ogródki restauracji od południowej strony Pałacu Dioklecjana

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.




Więcej z kategorii Europa


reklama
reklama
reklama
HOLLEX.PL - Twój sklep internetowy

SAT Kurier - 1-2/2023 wersja elektroniczna

Elektroniczna wersja SAT Kuriera 1-2/2023

12 zł Więcej...

Google TV Next 4K Stick HDMI

Google TV Next 4K Stick HDMI to ciekawy i wydajny...

339 zł Więcej...

Antena Olympia BX 1000+LTE Combo V/H

Nowoczesna antena szerokopasmowa BX 1000+ Olympia Combo. Zaprojektowana do w...

120 zł Więcej...