Podróże z anteną - Split

dodano: 2021-06-01 17:37 | aktualizacja: 2023-02-17 22:06
autor: Janusz Sulisz | źródło: SAT Kurier 3-4/2021

Pisaliśmy wcześniej o Dubrowniku w Dalmacji i idąc dalej postanowiliśmy napisać o drugim największym pod względem ludności mieście Chorwacji (180 tys. mieszkańców) – Splicie nad Adriatykiem. Pewnie niewielu tak naprawdę zna Split, choć to miasto jest często odwiedzane przez Polaków w drodze na wyspy Hvar, Brac, na skróty do Włoch (Ankona) albo chociażby w czasie zeszłorocznych wyborów prezydenckich. Wtedy polski konsulat w tym mieście był chyba najbardziej obleganą placówką dyplomatyczną. Przy ul. Istarskiej w Splicie pojawił się tłum Polaków, a Chorwaci pytali, co się dzieje. Chorwackie media twierdziły, że kolejka do polskiego lokalu wyborczego miała kilkaset metrów. Mieszkańcy budynku, w którym znajduje się konsulat RP, wezwali policję, ale ta stwierdziła, że nie doszło do naruszenia porządku publicznego. To taki polski wątek z 2020 r. w Splicie już w czasach pandemii.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Wewnątrz Pałacu Dioklecjana znajduje się Muzeum Etnograficzne, w pomieszczeniach prywatnych cesarza Dioklecjana. Integralną częścią budynku tego imponującego muzeum jest również kościół sv. Andrije de Fenestris zbudowany w okresie panowania Severa Wielkiego, który zaadoptował jedną z sześciu sypialni (cubiculum) znajdujących się w zachodniej części pałacu.

Oprócz Pałacu Dioklecjana warto zainteresować się kilkoma zabytkami w Splicie:

Loggia (stary ratusz) i kościół Mariacki z wczesnoromańską dzwonnicą (Crkvica Gospe od Zvonika) przy Żelaznej Bramie (Plac Narodni Trg);
Prokuratura, plac z budynkami administracyjnymi i pałacem gubernatora;
Akwedukt Dioklecjana (Dioklecijanov akvadukt), wodociąg do zasilania Pałacu Dioklecjana, zbudowany około 300 r.;
Twierdza Gripe (Tvrđava Gripe) w dzielnicy Lučac – Manuš, zbudowana przez Wenecjan w XVII wieku w obronie miasta przed Turkami;
Pałac Arcybiskupów (Nadbiskupska palača) na wschodnim skraju centrum miasta, zbudowany w latach 1901-1904 przez architekta Cyryla Metodego Iwekowicza (1864-1933) w stylu neorenesansowym, wywłaszczony w 1948 r., powrócił do kościoła w 1998 r.

Amfiteatr z IV wieku

Podczas prac przygotowawczych do budowy centrum handlowego Small Mall u zbiegu ulic Domovinskog rata z ulicami Vukovarską, Livanjska i Bihaćka odkryto nieznane stanowisko archeologiczne. Odkryto nieznany dotąd amfiteatr z IV w., czyli z czasów, gdy pałacu mieszkał cesarz Dioklecjan. Amfiteatr miał arenę około 50 m, całkowitą średnicę 80 m i znajdował się obok akweduktu Dioklecjana do 1647 r. Zniszczyli go Wenecjanie, aby zapobiec ewentualnej fortyfikacji Turków w tak niewielkiej odległości od ówczesnego weneckiego Splitu. Odkrycie to ma wyjątkowe znaczenie nie tylko archeologiczne, ale także kulturowo-historyczne i turystyczne, bo wraz z amfiteatrem w Puli i amfiteatrami w starożytnej Salonie i Burnum niedaleko Knina jest to czwarty przykład tej architektury w Chorwacji. Budowa wspomnianego centrum handlowego została wstrzymana.

Ciekawostki

Miastami partnerskimi Splitu są m.in. Rzeszów, Ankona, Dover, Odessa i Los Angeles
Centrum Splitu jest pod ochroną UNESCO od 26 października 1979 r.
Po igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004 r. Split był miastem z największą liczbą medali olimpijskich na świecie w stosunku do liczby mieszkańców
W centrum Splitu znajduje się uzdrowisko z źródłem leczniczej wody siarkowej
26 października 1944 r. partyzanci Tito ustanowili Split tymczasową stolicą Chorwacji
12 lutego 1945 r. Kriegsmarine przeprowadził brawurowy nalot na port w Splicie, uszkadzając brytyjski krążownik „Delhi”
W Splicie była główna kwatera (socjalistycznej) Jugosławiańskiej Marynarki Wojennej (Jugoslavenska ratna mornarica, JRM)
15 listopada 1991 r. jugosłowiańska marynarka wojenna zaatakowała Split z lekkiej fregaty... „Split” – zniszczeń nie było dużo, ale zginęło 6 osób
Mieszkańcy Splitu (Splićani) lubią mówić o swoim mieście, że jest to „najbardziej sportowe miasto na świecie”
Mieszkańcy Splitu dzielą się na 3 grupy: Fetivi – „prawdziwi mieszkańcy Splitu” dumni z historii i charakterystycznego slangu, Boduli – imigranci z pobliskich wysp Adriatyku oraz Vlaji – napływowa grupa z całej byłej Jugosławii – zwykle mieszkańcy blokowisk
Patronem Splitu jest święty Dujam (Sveti Duje), biskup Salony, męczennik
Jedyni na świecie członkowie zakonu Anchoretów – czcicieli Najświętszej Eucharystii przebywają w Splicie
Linię kolejową z Splitu do Zagrzebia (kolej Lika) ukończono w 1925 r.
Działa tam znany klub piłkarski Hajduk Split, założony w 1911 r.
Picigin to tradycyjna gra z Splitu (pochodząca z 1908 roku), rozgrywany na słynnej piaszczystej plaży Bačvice. Gra się w 5-osobowych zespołach na bardzo płytkiej wodzie (tylko do kostek) małą piłką. W Splicie istnieje tradycja grania w picigin w Nowy Rok, niezależnie od warunków pogodowych, pomimo niskiej temperatury morza
Split był jednym z miast-gospodarzy MŚ w piłce ręcznej mężczyzn 2009 – z tej okazji zbudowano nową halę sportową – Spaladium Arena
Hotel Slavija Split znajduje się w części Pałacu Dioklecjana należącej do samego cesarza, chronionym przez UNESCO jako pomnik kategorii zerowej. Hotel rozpoczął działalność w 1900 r. i jest najstarszym istniejącym hotelem w Splicie. W piwnicy hotelu można zobaczyć termy rzymskie, najlepiej zachowane w całym basenie Morza Śródziemnomorskiego
Portugalczyk Daniel Rodrigo założył w 1572 r. pierwszy bank w Splicie

Media i anteny

Split ma wiele prywatnych lokalnych kanałów telewizyjnych: TV Jadran, TV Dalmacija, Splitska televizija i Kanal 5 oraz stacji radiowych: Radio Dalmacija, Totalni FM, Radio KL-Eurodom, Radio Sunce, Megamix Radio Hvar i Nautic Radio Vis.

Nadawca publiczny w Chorwacji (Hrvatska radiotelevizija) prowadzi regionalne studio radiowo-telewizyjne w Splicie. Stacja HRT – Radio Split jest nadawana 24 godziny ze studia w Splicie.

Najpopularniejszą stacją w Dalmacji jest Radio Dalmacija, które nadaje na żywo przez cały dzień. Ogólnokrajowy nadawca regionalny nadaje głównie muzykę chorwacką zmieszaną z aktualnymi międzynarodowymi hitami i co godzinę dostarcza wiadomości regionalne i światowe.

Nadawca publiczny HRT – HR 2 nadaje dla turystów informacje w języku angielskim, niemieckim, włoskim, czeskim i rosyjskim. Radio KL-Eurodom jest najstarszym prywatnym nadawcą lokalnym w mieście i osiągnęło status kultowy. Ponadto stacja radiowa na wyspie Hvar – Megamix Radio Hvar i wyspie Vis – Nautic Radio Vis mają dodatkowe studia w Splicie. Inne lokalne stacje radiowe, takie jak Nautic Radio Kaštela, Radio Trogir i Zabavni Radio (Radio Salona) z Solin, informują mieszkańców Splitu o tym, co dzieje się w mieście.

Sygnały radiowe i telewizyjne DVB-T telewizji publicznej HTV 1, HTV 2, HTV 3 i HTV 4 i telewizji prywatnej Nova TV, Doma TV, RTL Televizija, RTL II, sptv, 24 sata, TV Jadran i TV Dalmacija, a także radia publicznego HR 1, HR 2, HR 3 i Radio Split są rozpowszechniane z nadajników Labinštica, Vidova Gora na wyspie Brač i Biokovo, a dla lokalnych stacji telewizyjnych z góry Marjan.

Na dachach w starym mieście można zaobserwować anteny satelitarne i naziemne, ale nie razi to tak bardzo, jak na murach Dubrownika. Można nawet zauważyć anteny naziemne i satelitarne na pałacu Dioklecjana, ponieważ jest tam hotel, ale są mało widoczne.

Jak zwykle na budynkach dominują anteny satelitarne firmy Triax, a także kilku włoskich firm – Fracarro czy Telesystem, ale także niemarkowe anteny produkcji chińskiej czy tureckiej.

Do Splitu warto pojechać z jednego banalnego i może śmiesznego powodu. Według legendy, dotknięcie dużego palca lewej stopy posągu Grzegorza z Ninu ma zapewnić zdrowie i szczęście. Posąg Grzegorza w Splicie jako jeden z trzech został wykonany przez chorwackiego rzeźbiarza Ivana Meštrovića. Stał pierwotnie od 1929 r. przed katedrą w perystylu pałacu Dioklecjana (III–IV wiek). Podczas II wojny światowej pomnik został przeniesiony przez włoską armię i ustawiony poza Złotą Bramą.