Podróże z anteną - wyspa Kos [wideo]

dodano: 2023-02-10 10:59 | aktualizacja: 2023-03-03 16:17
autor: Jan Borejko | źródło: SAT Kurier 11-12/2022

Kos to grecka wyspa na Morzu Egejskim niedaleko tureckiego Bodrum. Zamieszkuje ją 37 tys. stałych mieszkańców (2021). Wyspa Kos jest trzecią co do wielkości wyspą Dodekanezu, po Rodos i Karpathos, a drugą pod względem populacji po Rodos. Powierzchnia wyspy wynosi 295,3 km² z linią brzegową 112 km. Wyspa ma wymiary 42,1 na 11,5 km. Zapraszamy nie tylko na Kos, ale także na wyspę Nisiros i inne wysepki wokół - warto!

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Troszkę historii

Wyspa była zamieszkana od czasów prehistorycznych. Początkowo była skolonizowana przez Karów, a w czasach historycznych przez Dorów z Argolidy. W Iliadzie Homera kontyngent wojowników z Kos walczył po stronie Greków w wojnie trojańskiej W VII-VI w. p.n.e. Kos wraz z miastami Knidos, Halikarnas, Ialyssos, Kamiro i Lindos tworzyły heksapolis doryckie. W 500 r. p.n.e. wyspa została podbita przez Persów, od których została wyzwolona w 479 r. p.n.e.

Kos bardzo się rozwinął w IV w. p.n.e., głównie po założeniu nowego miasta Kos (366 r. p.n.e.) w miejscu obecnej stolicy. Na Kos urodził się ojciec medycyny, Hipokrates (460-357 p.n.e.). Potem Kos został zdobyty przez Aleksandra Wielkiego w 332 r. p.n.e.

W latach Cesarstwa Rzymskiego wyspa straciła znaczenie i podupadła, ale w czasach bizantyjskich doświadczyła nowego rozkwitu. Kos został splądrowany przez Saracenów (XI w. n.e.), przekazany Genueńczykom, potem Wenecjanom, a w 1315 r. został sprzedany przez Wenecję zakonowi joannitów.

W 1522 r. został podbity przez Turków. W 1912 r. po wojnie włosko-tureckiej Kos, podobnie jak inne wyspy Dodekanezu, przypadł Włochom. 3 października 1943 r. wyspa została zaatakowana przez niemiecki desant 1000 komandosów, który pokonał opór ponad 5000 żołnierzy włoskich i brytyjskich. Potem 6 października 1943 r. miała miejsce masakra w Kos, w której hitlerowcy zamordowali 103 włoskich oficerów. 9 maja 1945 r. wyspa przeszła w ręce Brytyjczyków, a 7 marca 1948 r. nastąpiła integracja wyspy z Grecją.

Zamki joannitów

Oczywiście nie może być inaczej – koniecznie trzeba odwiedzić zamek zakonu joannitów (aktualnie znany jest jako zakon maltański).
Zamek Neratzia jest główną fortyfikacją miasta Kos. Wzniesiono go na pasie lądu oddzielającym port Kos od otwartego morza. Jest najważniejszą fortyfikacją zbudowaną z dala od Rodos przez joannitów w czasie ich osadnictwa na południowym Morzu Egejskim (1315-1523).
Na wyspie Kos znajduje się inna duża fortyfikacja – zamek Antimachia, również wzniesiony przez joannitów. Ruiny zamku joannitów na wyspie Nisiros posłużyły do budowy klasztoru.

Zamek Neratzia został prawdopodobnie zbudowany lub zaczęto go tam budować za czasów Genueńczyków, zanim wyspa została udostępniona rycerzom z zakonu joannitów.

Tradycyjnie do wzniesienia zamku wykorzystano elementy łupu z ruin epoki greckiej i rzymskiej występujących w obfitości na tej wyspie. Szczególnie imponujące jest zastosowanie ustawionych obok siebie kolumn (być może pochodzących z wczesnochrześcijańskiego kościoła) jako sufitu w małych pomieszczeniach, do których otwierają się drzwi dwóch murów obronnych. Nad drzwiami wejściowymi odrestaurowano piękny, hellenistyczny fryz z girlandami.

Wewnętrzna część fortyfikacji jest najstarszym zachowanym jądrem budowli. Jest to założenie o kształcie trapezu, z masywnymi i niskimi narożnymi wieżami na planie koła. Nosi herby wielkich mistrzów zakonu, wszystkie datowane na początek XV w. Po pierwszym wielkim oblężeniu Rodos (1480 r.) w zakrojony na szeroką skalę program odbudowy fortyfikacji według nowych zasad fortyfikacji nowożytnej włączono również zamek Neratzia, który otrzymał potężny mur zewnętrzny, który czterokrotnie zwiększył obszar ufortyfikowany.

Wraz z podbojem Rodos w 1523 r. i przeniesieniem zakonu z wyspy Rodos na Maltę, wyspa Kos, również okupowana przez Turków, straciła swoje strategiczne znaczenie. Turcy nie dokonali żadnych ulepszeń zamku, który powoli popadał w ruinę, aż do podboju Dodekanezu przez Włochów po wojnie włosko-tureckiej w 1912 r. Nowa, włoska administracja gruntownie odrestaurowała zamek, likwidując tureckie dobudówki. W 1933 r. ogromne trzęsienie ziemi zniszczyło wiele budynków na Kos, które później odbudowali Włosi.

Władze włoskie podjęły się wykopalisk archeologicznych i wzniosły pałace w egzotycznym stylu na froncie portu, w którym dziś mieszczą się biura rządowe i policja, w tym dawny Casa del Fascio oraz Pałac Rządowy.

Budynek administracyjny (policja) obok zamku i platanu Hipokratesa

Agora i ruiny starego miasta Odeon i Casa Romana

Ciekawą atrakcją jest Agora i stare miasto. Starożytny targ na Kos był uważany za jeden z największych w starożytnym świecie. Teraz to ruiny, ale też robią wrażenie. Było to dominujące centrum handlowe w sercu starożytnego Kos. Zostało zorganizowane wokół dużego, prostokątnego dziedzińca o szerokości 50 m i długości 300 m. Rozpoczyna się w rejonie północnym, a kończy na południu na centralnej ulicy (Decumanus), która przebiega przez miasto. Północna strona jest połączona z murami miejskimi w kierunku wejścia do portu. Tutaj znajdowało się monumentalne wejście. Po wschodniej stronie znajdowały się sklepy. W pierwszej połowie II w. p.n.e. budynek powiększono w kierunku wewnętrznego dziedzińca. Budynek został zniszczony przez trzęsienie ziemi w 469 r n.e.

Na południowym krańcu rynku znajdował się okrągły budynek z rzymską kopułą i warsztatem produkującym pigmenty, w tym „błękit egipski”. Archeolodzy odkryli tam miedziane monety, skarby i posągi z czasów rzymskich. Po zachodniej stronie wykopaliska odsłoniły pomieszczenia z mozaikowymi podłogami przedstawiającymi walki dzikich bestii. I tu należy wspomnieć o tym, że bez żadnej kontroli i bezpłatnie można chodzić po tych starożytnych ruinach, a nawet zapakować fragmenty do plecaka. Nikt niczego nie pilnuje, słabo to jest ogrodzone, czasami nie jest opisane – wolna amerykanka. Turyści chodzą po starożytnych mozaikach, które są niezabezpieczone... ot, cała Grecja. I to jest dziwne, bo już Casa Romana jest z płatnym wejściem, nawet poza sezonem (6 euro) i nikt tam nie wchodzi.

Kolumny greckie w hellenistycznym gimnazjum

Odeon to mały, plenerowy teatr z czasów rzymskich wzniesiony w II w. z marmurowymi siedzeniami i kolumnadami. Dzięki funduszom unijnym został ostatnio pięknie odrestaurowany – odbywają się tam czasami wydarzenia kulturalne. Wstęp jest bezpłatny.

Dom Rzymski (Casa Romana) znajduje się w stolicy wyspy. Został odkryty w 1933 r. przez włoskiego archeologa L. Laurenziego i odrestaurowany przez Włochów w 1940 r. w czasie II wojny światowej. Uważa się, że Casa Romana należał do zamożnego urzędnika z czasów hellenistycznych – jego użytkowanie trwało do III w. Jest to kompleks składający się z przestrzeni zorganizowanych wokół trzech wewnętrznych dziedzińców, podczas gdy budynek zawiera marmurowe mozaiki i posągi. W niewielkiej odległości od Domu Rzymskiego znajduje się wiele innych atrakcji (Ołtarz Hellenistyczny, Świątynia Dionizosa, Łaźnie, Konserwatorium Rzymskie).

Zamek Antimachia znajduje się w centrum wyspy Kos, na południowy wschód od wioski Antimachia i jest drugą średniowieczną fortecą. Zamek został zbudowany w latach 1322-1346, przy czym według przekazów historycznych z XIV w. służył jako więzienie dla skazanych rycerzy. Zamek stoi na szczycie wzgórza i wychodzi na południowe wybrzeże Kos. Ma kształt trójkąta z wierzchołkiem skierowanym na wschód. Każda strona zamku to niezależna linia fortyfikacji, która podąża za konturami terenu. Przy wejściu znajduje się masywny bastion w kształcie półksiężyca z głębokimi blankami. Zamek został odnowiony przez joannitów w 1494 r. po niszczycielskim trzęsieniu ziemi. Istniejące mury zostały wzmocnione i odrestaurowane, a wzdłuż zewnętrznego muru wzniesiono różnego rodzaju wały. Wewnątrz zamku zachowały się ruiny dawnej osady Antimachia i 2 stare kościoły. Osada została opuszczona w 1840 r.