Zamek Lipowiec - był tam Sobieski przed bitwą pod Wiedniem [wideo]

dodano: 2019-06-14 12:05 | aktualizacja: 2019-10-28 17:58
autor: Janusz Sulisz | źródło: podroze.satkurier.pl

Zamek Lipowiec to ruiny niegdyś potężnego, gotyckiego zamku biskupów krakowskich we wsi Wygiełzów w gminie Babice (pow. chrzanowski w woj. małopolskim). Zamek leży na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, w systemie tzw. Orlich Gniazd. 17 sierpnia 1683 r. zamek odwiedził król Jan III Sobieski, który udawał się wówczas na odsiecz wiedeńską razem z 27 tys. armią i 25 chorągwiami husarii. Pod zamkiem oddziały Sobieskiego rozbiły swój obóz, podczas gdy sam król przebywał w Krakowie i tylko przejechał przez te okolice.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Niestety w 1443 r. biskup Oleśnicki, doradca króla Władysława Jagiełły, kupił Księstwo Siewierskie. I wtedy zamek Lipowiec wiele stracił, bo rezydencja biskupów krakowskich w Lipowcu została przeniesiona do Siewierza. Od tej pory zamek Lipowiec zaczął pełnić funkcje rekolekcyjno-więzienne dla księży oraz głosicieli reformacji. W praktyce zamek w Lipowcu stał się więzieniem dla niepokornych księży. W 1437 r. w więzieniu pod wieżą przetrzymywany był opat Mikołaj z Buska. Ta historia Lipowca jako więzienia trwała dość długo. To nie było dobre dla zamku, że jedyne przebudowy miały na celu zwiększenie ilości dostępnych... cel więziennych.

W 1526 r. uwięziono w Lipowcu Macieja z Ropczyc. Jeszcze w 1550 r. więziono tu m.in. Franciszka Stankara, profesora Akademii Krakowskiej, któremu udało się uciec - podobno jako jedynemu więźniowi tego zamczyska. Jest legenda związana z Stankarą - o tym poniżej.

W I poł. XVIII wieku zamek Lipowiec został gruntownie przebudowany. Rozbudowano go jako dom rekolekcyjny czy raczej jako „miejsce poprawy dla księży” i letnią rezydencję biskupów krakowskich. Został opuszczony w poł. XIX wieku.

Niestety w 1629 r. na zamku wybuchł potężny pożar i od tego czasu było coraz gorzej. Pożar został zaprószony przez woźniców przywożących nocą siano na przedzamcze. Spaliły się wszystkie drewniane zabudowania podzamcza, skąd płomienie przeniosły się na przedbramie i zamek górny. Pomoc miejscowej ludności uratowała fortecę od całkowitego zniszczenia i życie przebywającemu na zamku biskupowi Marcinowi Szyszkowskiemu. Po pożarze odbudowano całkowicie most i budynek bramny zamku.

W 1655 r. podczas potopu szwedzkiego twierdza została zdobyta przez armię szwedzką. Po kapitulacji Krakowa Szwedzi bez trudu zajęli zamek Lipowiec bez walki. Szwedzki generał Paul Würtz uczynił z zamku swoją główną kwaterę. Po dwóch latach pobytu Szwedzi opuścili Lipowiec, a generał Paul Würtz, Niemiec w służbie szwedzkiego króla Karola X Gustawa, nakazał jego podpalenie.

Zamek nie został zniszczony doszczętnie, ale nikt nie widział sensu jego kosztownej odbudowy. Z militarnego punktu widzenia był mocno przestarzały. Nie nadawał się również na reprezentacyjną siedzibę biskupów, więc ci wybudowali sobie u podstawy lipowieckiego wzgórza nową barokową siedzibę.

Proces niszczenia zamku powstrzymał dopiero biskup Felicjan Szaniawski, który w 1732 r. zdecydował, że w odnowionych ruinach urządzi dom poprawy dla duchownych. Przy czym nie było to więzienie jak przed wiekami, ale taki... poprawczak. Po remoncie zamek wiele się nie zmienił. Może zmieniło się przeznaczenie pomieszczeń wewnątrz zamku i układ schodów, który zachował się do dzisiaj. Na parterze urządzono pomieszczenia gospodarcze, wozownię, jadalnię i skarbiec.

Po I rozbiorze Polski w 1789 r., Austria przejęła zamek Lipowiec na rzecz skarbu państwa. Lipowiec przestał był własnością biskupstwa krakowskiego. Z początkiem XIX w. okoliczne ziemie przeszły natomiast w ręce prywatnych właścicieli, którzy przestali dbać o zamek.