Wpływ położenia Słońca na odbiór sygnału z satelitów

dodano: 2001-01-15 19:33 | aktualizacja: 2001-01-15 19:33
autor: Zbigniew NOWAK | źródło:

Artykuł z ROCZNIKA 1998 autorstwa "ojca" SAT KURIERA - śp.Zbigniewa NOWAKA

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Korzystamy przy tym nie tylko z własnych doświadczeń , ale także z opisów zjawiska w czeskim czasopiśmie „Sdelovaci technika" z roku 1987 oraz opisu programu p. Warrena Small pod tytułem „Sun Outage Finder 3,32" z roku 1988. Już w początkowych latach (1987-88) rozwoju telewizji satelitarnej zauważono pewien wpływ Słońca na odbiór programów satelitarnych.

W czym jest problem ?

Przez cały rok mimo dużego nasłonecznienia w okresie letnim w zasadzie nie zauważa się specjalnego wpływu Słońca na odbiór z satelity. Nie mówimy tu o przypadkowym raczej wpływie ciepła promieni słonecznych na fatalnej jakości konwerter, który może nie wytrzymywać dobowych zmian temperatur i po prostu zepsuć się po pewnym czasie. W krajach o bardzo gorącym klimacie, gdzie i takie problemy się pojawiają, stosuje się specjalne konwertery lub chowa je w termostatach za właściwą anteną po odbiciu sygnału z drugiej małej czaszy będącej w ognisku tej większej.

Chcemy tu jednak omówić problem dotyczący wszystkich anten satelitarnych w pewnych krótkich odcinkach czasu. Dwa razy każdego roku Słońce przechodzi po trajektorii na której znajdują się satelity geostacjonarne.

Dzieje się tak w okresie przesilenia wiosennego i jesiennego. W zależności od położenia obserwatora na wiosnę od 1 lutego do 1 kwietnia , oraz na jesieni od 1 września do 1 listopada zauważa się zjawisko „ zaszumienia" sygnału z satelitów przez Słońce w czasie kilku minut.

Jakie mogą być skutki działania Słońca w tym czasie ?

Najpoważniejszym i fatalnym skutkiem może być „pożar" konwertera!

Tak może się zdarzyć w szczególnym przypadku, gdy:

· czasza anteny została pomalowana bardzo szklistą, białą farbą odbijającą promienie słoneczne - im większa antena tym gorzej,

· uchwyt konwertera na antenie wykonany został z mało odpornego na ciepło tworzywa, które może się stopić lub nawet zapalić pod wpływem promieni słonecznych,

· feedhorn polaryzatora lub konwertera został wykonany z tworzywa nieodpornego na dłuższe działanie promieni słonecznych.

Były takie przypadki, że pewna firma splajtowała, gdyż sprzedawała na gwarancji konwertery Marconi, które uszkadzały się masowo przez działanie Słońca. Przepalała się plastikowa pokrywa konwertera, a klienci masowo zwracali przepalone konwertery. Zdarzały się też przypadki „pożaru" lub przynajmniej dymienia się z anten parabolicznych 150 cm i 200 cm firmy Svensat, która wyprodukowała fatalny plastikowy uchwyt konwertera. Przy okazji przepalały się kable i następowały dalsze uszkodzenia zestawu TV-SAT.

Dlaczego tak się dzieje i jak tego należy unikać ?

Nie licząc ewidentnych błędów producentów anten i konwerterów, wtedy jeszcze mało doświadczonych w tej dziedzinie, często rolę odgrywał przypadek. Dwa razy do roku jest tylko kilka dni, kiedy tylko przez kilka minut antena satelitarna ustawiona na danego satelitę, przy czym może być wtedy pochmurno, padać deszcz lub śnieg może znaleźć się w takim położeniu, że pojawi się efekt „zaszumienia" przez Słońce.

Objawia się to gwałtownym „zadropieniem" programów satelitarnych z danego satelity. Użytkownik zestawu obrotowego lub stacjonarnego tylko przypadkiem może zwrócić uwagę na to zjawisko. Wszelkich niekorzystnych efektów można uniknąć obracając antenę obrotową na innego satelitę, odległego o kilka stopni np. rano przed wyjściem do pracy, zwłaszcza jeśli spodziewać się można słonecznego dnia. Pamiętać należy jednak, że ten następny satelita może być kilka minut wcześniej lub później także „zaszumiony". Najlepiej jest więc na te kilka dni obrócić antenę na skrajnego satelitę.

Zwykle efekt „zaszumienia" jest widoczny na skrajnych satelitach wschodnich (80E-30E) wcześnie rano (godzina 7-10), gdy Słońce nie jest na tyle jeszcze „mocne", aby zaszkodzić. Jeżeli zamierzamy obrócić antenę na zachód, to ten sam efekt widoczny jest dla zachodnich satelitów (18W-50W) w godzinach popołudniowych (13-16), co też nie powinno grozić uszkodzeniami. Inna sprawa, że ostatnio produkowane czasze i konwertery są już na tyle dobrej jakości, że nie grozi to uszkodzeniami aż tak wielkimi, jak opisywaliśmy to powyżej. Widoczne jest wtedy przejście „zadropienia" na ekranie na każdym satelicie, począwszy od wschodu aż do skrajnego zachodniego. Jeden stopień pozycji to około 4 minuty (w czasie). W Polsce (mam na myśli Kraków) najbardziej widoczny jest ten efekt na satelitach mających kąt azymutu w okolicach 0, czyli najczęściej wykorzystywanych przy odbiorze satelitów: Eutelsata 13E i Astry 19,2E. Wtedy koło południa jest to widoczne najbardziej.

Wielu montażystów wtedy właśnie ustawiających anteny swoim klientom zachodzi w głowę co się dzieje, że nie można prawidłowo było ustawić anteny. Bywa też tak, że antena ustawiana akurat wtedy na tzw. „zeza" dużo „dropi" np. z Astry-19E, a na Hot Birdzie-13E wszystko jest w porządku. Nim montażysta się zorientuje co się dzieje (często podejrzewa uszkodzenie konwertera, czaszy lub złe ustawienie), mija około pół godziny i podobna „heca" dzieje się na Hot Birdzie, a na Astrze jeśli tylko była dobrze ustawiona, jest już w porządku. Przy antenie obrotowej może być jeszcze większy problem, jeśli montaż trwa zbyt długo. Nerwy montażystów są niepotrzebne-trzeba cierpliwie przeczekać. Wystarczy jednak popatrzeć na kalendarz, zegarek, trochę pomyśleć.

Nie tylko można zauważyć efekt przejścia punktu od wschodu do zachodu, ale także góra-dół w ciągu kilku dni, kiedy jest to najbardziej widoczne na ekranie. Niestety, nie ma możliwości całkowitego wyeliminowania tego zjawiska np. dla potrzeb sieci kablowych, które korzystają z wybranych satelitów i programów. Anteny dużych rozmiarów są ustawione na stałe i nie ma możliwości „ominięcia" zjawiska. Ewentualnie dla tych kilku minut można skorzystać z innego satelity, jeżeli tylko ten sam program nadawany jest też w innym miejscu (przełączyć na innego satelitę). Przeglądając kanały w sieciach kablowych (wiedząc z którego satelity nadawany jest dany program) można zauważyć ten efekt.

Efekt ten dotyczy także programów cyfrowych w MPEG-2, przy czym inaczej się to objawia. Na kilka minut może pojawić się charakterystyczne szatkowanie obrazu, czarny obraz, stopklatka lub tzw „puzzle".

Dobre sieci kablowe w okresie „zaszumienia" satelitów powinny poinformować swoich abonentów o tym zjawisku wyświetlając komunikat. W ten sposób postępują najlepsze sieci kablowe, unikając przez to niepotrzebnych telefonów od zdenerwowanych abonentów.

Położenie satelity na orbicie geostacjonarnej można obliczyć przy pomocy programu komputerowego. Aby to zrobić bardzo precyzyjnie należałoby wziąć pod uwagę między innymi współrzędne Słońca na orbicie, równania Keplera, korekcję wpływu prędkości światła, rektascencję i deklinację Słońca, korekcję wpływu Księżyca, Wenus i Jowisza. Porównując niektóre współrzędne dla danego obserwatora, można obliczyć bardzo precyzyjnie dokładny okres „zaszumienia" przez Słońce danego satelity: data, godzina i minuta. Korzystając z prostego programu napisanego w Basic’u można podać precyzyjnie czas „zaszumienia" każdego z satelitów. Podajemy poniżej dane dla pierwszych dni marca dla kilku najbardziej znanych satelitów (wg czasu GMT):

INTELSAT 604-60E (azymut=-47,6; elewacja=21,4)

1.03. 07:57

2.03. 07:55-07:58

3.03. 07:55-07:59

TURKSAT 1C-42E (azymut=-27,8; elewacja=29)

1.03. 09:14

2.03 09:14-09:16

3.03 09:14-09:16

Satelita fikcyjny-20E (azymut=0; elewacja=32,7)

1.03. 10:51-10:54

2.03 10:51-10:53

3.03 10:51-10:53

ASTRA 1-19,2E (azymut=1,0; elewacja=32,7)

1.03. 10:55-10:57

2.03 10:55-10:57

3.03 10:54-10:57

Eutelsat W2-F3-16E (azymut=6,8; elewacja=31,4)

1.03. 11:09-11:11

2.03 11:09-11:11

3.03 11:08-11:11

HOT BIRD-13E (azymut=9,1; elewacja=32,3)

1.03. 11:22-11:25

2.03 11:22-11:24

3.03 11:23-11:24

Eutelsat W1-10E (azymut=13,0; elewacja=32,0)

1.03. 11:36-11:39

2.03 11:35-11:38

3.03 11:36-11:37

Sirius 2/3-5E (azymut=19,3; elewacja=31,0)

1.03. 11:58-12:00

2.03 11:57-12:00

3.03 11:58-11:59

Intelsat 707-1W (azymut=26,6; elewacja=29,3)

1.03. 12:24-12:27

2.03 12:24-12:26

3.03 12:23-12:26

Telecom 2C-5W (azymut=31,3; elewacja=28)

1.03. 12:42-12:44

2.03 12:41-12:44

3.03 12:42-12:43

Hispasat-30W (azymut=57,3; elewacja=16,1)

1.03. 14:04-14:06

2.03 14:03-14:07

3.03 14:04-14:05

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.