75. rocznica pierwszej emisji telewizyjnej w Polsce

dodano: 2013-10-04 14:15 | aktualizacja: 2013-10-04 15:36
autor: Łukasz Knapik | źródło: TVP

Już 75 lat minęło od chwili pierwszej emisji sygnału telewizyjnego w Polsce - wielkiego wówczas osiągnięcia polskich naukowców i inżynierów. Z tej okazji 7 października 2013 roku prezydent RP Bronisław Komorowski wręczy odznaczenia państwowe zasłużonym pracownikom TVP i odbędzie się panel dyskusyjny o historii, teraźniejszości i przyszłości telewizji. Oba wydarzenia będzie pokazywać TVP Info.

Prosimy o wyłączenie blokowania reklam i odświeżenie strony.

Uroczystości z udziałem prezydenta RP oraz kierownictwa i pracowników TVP rozpoczną się w Pałacu Prezydenckim o godzinie 10:30, a już o godzinie 14:00 w siedzibie TVP przy ul. Woronicza w Warszawie będzie miał miejsce panel z udziałem wybitnych naukowców. Prof. Józef Modelski (członek PAN, dyrektor Instytutu Radioelektroniki Politechniki Warszawskiej, członek Rady Dyrektorów IEEE) opowie o historii telewizji; prof. Tadeusz Więckowski (rektor Politechniki Wrocławskiej, kierownik Katedry Radiokomunikacji PW) omówi dzisiejsze funkcjonowanie tego najważniejszego medium, a prof. Marek Domański (kierownik Katedry Telekomunikacji Multimedialnej Politechniki Poznańskiej) zajmie się telewizją przyszłości. Spotkanie poprowadzi Piotr Kraśko.

Panelowi będzie towarzyszyło otwarcie w głównym gmachu Telewizji Polskiej wystawy „Początki telewizji w Polsce”, poświęconej rozwojowi techniki telewizyjnej (od pierwszego sygnału do telewizji kolorowej).

Natomiast od 15 do 20 października br. w warszawskiej galerii Kordegarda (ul. Krakowskie Przedmieście 15/17) będzie można oglądać ekspozycję o nowoczesnym, multimedialnym charakterze, która będzie prezentowała materiały archiwalne oraz sprzęt, jaki towarzyszył ludziom telewizji, przypomni też osobowości telewizyjne.

Historia

W lipcu 2013 roku miało miejsce symboliczne wyłączenie ostatniego naziemnego nadajnika ogólnopolskiej telewizji analogowej (więcej tutaj i tutaj). Przełączenie na sygnał cyfrowy można porównać jedynie z przełomowymi wydarzeniami - zmianą techniki nadawania z telewizji czarno-białej na kolorową, czy uruchomieniem pierwszej transmisji telewizyjnej. Trzeba jednak cofnąć się o 75 lat, żeby spojrzeć na wydarzenie, bez którego ani kolorowy, ani cyfrowy obraz nie byłyby możliwe. Do nadania pierwszego sygnału telewizyjnego w Polsce.

Prace nad przesyłaniem „ruchomych obrazów” trwały równocześnie w kilku miastach - Warszawie, Katowicach, Lwowie i Krakowie. Polska, jako jeden z nielicznych krajów, szukała własnej drogi do telewizji. Pionierem w badaniach i eksperymentach był inżynier Stefan Manczarski. Rozpoczął swoje prace już w 1928 roku. Wkrótce uzyskał patent na „sposób telewizyjnego przesyłania obrazów za pośrednictwem drutu i radia”. Jego urządzenie wykorzystywało tzw. „klisze elektryczne” i umożliwiało przesyłanie obrazu o definicji 36-liniowej. Dla porównania ostatni analogowy standard PAL - to 576 linii, a cyfrowy HDTV - 1080, ale już nie linii tylko pikseli.

Na początku lat trzydziestych inżynierowie Polskiego Radia w Katowicach - Fryderyk Dyrna i Edward Twardow - zbudowali telewizyjną aparaturę nadawczo-odbiorczą wykorzystującą „tarczę Nipkowa”. A krótkofalowiec ze Lwowa - Jan Ziembicki - w roku 1936 skonstruował pierwszy amatorski telewizor w Polsce. Przyspieszenie w rozwoju polskiej telewizji zaczęło się w 1935 roku, kiedy to Państwowy Instytut Telekomunikacyjny w Warszawie zorganizował Dział Telewizji pod kierownictwem Lesława Kędzierskiego. Rok później w Polskim Radiu powstała sekcja telewizyjna. Kierował nią Władysław Cetner. Obie instytucje stworzyły Doświadczalną Stację Telewizyjną. Prace nad początkiem telewizji w Polsce miały charakter pionierski. Inżynierowie tworzący systemy nadawczo-odbiorcze i konkretne urządzenia byli wynalazcami. Opierać się mogli jedynie na doświadczeniach radiowców i krótkofalowców. Budowali nadajniki wizyjne i foniczne, wieże antenowe, konstruowali kamery telewizyjne, prototypy telekina...

Wiosną 1938 roku na najwyższym gmachu miasta - budynku towarzystwa Prudential (powojenny hotel Warszawa) zbudowany został 16-metrowy maszt antenowy z wysuwaną 11-metrową anteną rurową. Dwa ostatnie piętra budynku i podziemia pomieściły studio telewizyjne, aparaturę nadawczą i zasilającą. Przy tworzeniu całego systemu polscy inżynierowie korzystali z dokumentacji i urządzeń brytyjskiej firmy Marconi, jednak znaczna część sprzętu została wykonana we własnym zakresie i na podstawie własnej myśli technicznej. 5 października 1938 roku dokonano pierwszych prób odbioru wizji drogą radiową, czyli pierwszej próbnej emisji sygnału telewizyjnego. Odbiór testowano na kilku rozmieszczonych w Warszawie telewizorach. Pierwszą publiczną emisję przeprowadzono 26 sierpnia 1939 roku z okazji Dorocznej Wystawy Radiowej. Pokazano występ aktorki Ireny Zaleskiej i film promujący Polskie Radio. Pierwszym filmem fabularnym wyemitowanym w sierpniu 1939 roku była „Barbara Radziwiłłówna”. W prasie pojawiły się reklamy telewizorów, a pokazy relacjonowała (dość oszczędnie) prasa.

Telewizja w Polsce była w fazie dynamicznego rozwoju. Już wkrótce miały się zakończyć prace nad skonstruowaniem kamery telewizyjnej, poprawieniem jakości emisji i wzmocnieniem siły nadajników. Jeśli jednak spojrzeć na datę wystawy radiowej, to można zrozumieć, dlaczego tych działań nie dokończono. Przedwojenni pionierzy telewizji byli ludźmi z pasją. Dlatego po wojnie Lesław Kędzierski wznowił, choć już w innej sytuacji politycznej, prace w Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym. W 1951 roku, znowu na wystawie radiowej, odbył się pierwszy po wojnie publiczny pokaz aparatury telewizyjnej. A później... Telewizja Polska stała się częścią naszego życia i naszej historii przez ponad 60 lat...

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy.