BLOG: Mr. Orbita: Pasmo Ku nie jest z gumy...

Miejsc wolnych brak...

System satelitarny Hot Bird może mieć łącznie 102 aktywne jednocześnie transpondery - ile mają poszczególne satelity jest to sprawa podrzędna. Aktualnie wszystkie z tych 102 są już uruchomione - to nie podlega dyskusji.

Zaraz, a co w takim razie z resztą transponderów?

Każdy system satelitarny musi posiadać pewien pakiet pojemności mogących przejąć przekaz w wypadku problemów technicznych. Dzięki temu właśnie po ostatniej awarii Hot Birda 2 emisja nawet na chwilę nie została przerwana. Hot Bird 8 przejął przekaz, zastępując sprawiającego problemy HB2. Co by było, gdyby brakło pojemności awaryjnych - zapewne niezły klops ;) I właśnie z tego biorą się "nadwyżki" ilości transponderów - część pokrywa się z już istniejącymi, aby zabezpieczyć cały system na wypadek awarii.

No to zróbmy nowy transponder

Jak to prosto brzmi ;) Teraz najcięższy fragment dzisiejszego wpisu ;)
Pasmo Ku zawiera się w zakresie 10.7 do 12.75 GHz. Sprzęt odbiorczy dla Pasma Ku jest przystosowany tylko do odbioru tego zakresu (a nadawczy do emisji w tym wycinku), więc za zakres wyskoczyć się nie da...
Także w ramach 10.7 - 12.75 GHz nie można nic wycisnąć - transponder musi mieć określoną szerokość - najczęściej jest to 33 lub 36 MHz. W takim wypadku można jedynie umieścić na nim pakiet MCPC - jeśli szerokość byłaby mniejsza, automatycznie mniej danych można by przez niego przesłać (mniej kanałów TV/radiowych). Pomiędzy 10.7, a 12.75 GHz nie ma już na tyle miejsca, aby wcisnąć kolejny transponder 33/36 MHz.

No to może połączyć polaryzacje kołowe i liniowe, jak na Eutelsacie W4?

To także nie wypali - muszę tu zauważyć, że Eutelsat W4 owszem operuje zarówno transponderami w polaryzacjach kołowych, jak i liniowych, ale są one podpięte pod różne wiązki - liniowe na Afrykę, kołowe na Rosję - nie można tego skierować na jeden obszar, bo wzajemnie się zakłócą

Czyli nie da rady?

Nie.

Co dalej?

Nie jest to jeszcze sytuacja krytyczna - w przypadku systemu satelitarnego Hot Bird nadal "w rezerwie" są cztery transpondery zajęte przez kanały analogowe, a do końca roku kilka zwolni francuska platforma TPS, łącząca się z CanalSat i przenosząca na Astrę - 19,2E, jednak nawet jeśli tymczasowo problem się odwlecze, to wcześniej, czy później powróci...

Wyjść jest kilka:
- stopniowe przechodzenie z mało wydajnego DVB-S/MPEG-2, do zapewniającego lepszą kompresję DVB-S2/MPEG-4. Niestety tu problemem są pieniądze - platformy cyfrowe musiałyby nie mało wydać, aby wymienić odbiorniki abonentom, a cena tunerów obsługujących DVB-S2 jest nadal wysoka. Dodatkowo dochodzi problem mniejszych nadawców - jakoś na chwilę obecną trudno mi jest sobie wyobrazić, że Network Teleport Italia, czy RR Satellite Communications byłyby w stanie szybko przejść na DVB-S2 - koszta byłyby zbyt duże na chwilę obecną, a przy przejściu drastycznie zmniejszyłby się krąg odbiorców kanałów - trzeba czekać na spadek cen i upowszechnienie się odbiorników wspierających DVB-S2
- wykorzystanie pozycji satelitarnych znajdujących się obok głównej. W wypadku systemu satelitów Hot Bird chodziłoby o Eutelsata W2 - 16E, Eutelsata W1 - 10E, lub Eutelsata W3A - 7E. W2 jest już także mocno obłożony, zostają W1 i W3A, które teoretycznie w ten sposób można by wykorzystać. Są dostępne gotowe konwertery monoblock zarówno z rozstawem 3°, jak i 6°, więc jest to nawet dość realne, ale zarazem mocno niewygodne - nadawca zmuszony byłby fundować abonentom takie rozwiązania, aby zapewnić dostęp do całej oferty - podnosi to koszta sprzętu i komplikuje instalację. Jest to jednak rozwiązanie sensowne, możliwe do wykonania i w przypadku mniejszych platform z pewnością tańsze, niż kosztowny skok do DVB-S2/MPEG-4 i wymiana odbiorników cyfrowych
- pasmo "C"? W sumie może być ono także wykorzystane do przekazu kanałów TV i radiowych, jednak większość satelitów w Europie nie korzysta z tego zakresu częstotliwości - trzeba by zbudować więc satelitę mogącego przekazywać serwisy w paśmie "C". Następnie pojawia się problem odbioru - Pasmo "C" charakteryzuje się możliwością pokrycia sygnałem rozległych obszarów, ale jednocześnie małą mocą - odbiorcy musieliby zaopatrzyć się w większe czasze, specjalne konwertery i do tego pojawiłby się problem odbioru jednocześnie kanałów z Pasma "Ku" i "C" z jednej pozycji satelitarnej - jak widać jest to więc niemal zupełnie nierealne.

Z pewnością póki co będą stosowane rozwiązania tymczasowe - stopniowo w miarę zapotrzebowania wyłączony zostanie przekaz analogowy, sporo miejsca pojawi się wraz z wyłączeniem pakietu TPS. Być może do tego czasu ceny sprzętu obsługującego DVB-S2 spadną na tyle, aby nadawcy odważyli się na wymianę odbiorników cyfrowych swoich abonentów. Rozwiązania zapewne przyniesie czas - być może pojawi się jakaś nowa koncepcja, jak zwiększyć liczbę kanałów bez wyraźnego spadku jakości.

Czy tylko Hot Bird ma ten problem?

Oczywiście nie - miejsce stopniowo wyczerpuje się na całej orbicie, choć z pewnością jest go jeszcze sporo. Przykładowo w systemie satelitów Astra 1 - 19,2E problemem jest duża ilość niemieckich kanałów analogowych. Mimo powszechności TV cyfrowej nadal ponad 40 kanałów jest emitowanych tam w ten archaiczny sposób. Gdyby uwolnić to miejsce dla przekazu cyfrowego mogłoby zostać uruchomionych blisko 500 kanałów korzystając ze starszej kompresji MPEG-2 lub nawet 800 - 900 przy MPEG-4 i to dobrej jakości! Czyli jest tam miejsce na kilka sporych platform cyfrowych, jednak tymczasowo "zamrożone".

Myślę, że powyższy tekst nieco pomoże w zrozumieniu problemu ciasnoty na orbicie - dla znawców tematu może się to wydawać oczywiste, ale już dla osób mniej zainteresowanych techniką satelitarną takie podstawowe prawidła nie zawsze są zrozumiałe, świadczy o tym zresztą spora liczba pytań kierowanych do mnie poruszających kwestię braku miejsca na orbicie.

• Mr. Orbita: Wrażenia po pierwszej transmisji na żywo w UHD w nc+
• Dlaczego nowe polskie kanały HD trafiają tylko do kablówek?
• Mr. Orbita: A 10 lat temu to było tak!
• Mr. Orbita: wrażenia po koncercie live w UHD
• Mr. Orbita: Tunery DVB-T a wytyczne MI